تعریف سکته مغزی
سکته مغزی قطع ناگهانی جریان خون در بخشی از مغز است که باعث از کار افتادن آن و در نهایت آسیب رساندن به سلول های مغز می شود
این اتفاق زمانی می افتد که یک رگ خونی در مغز پاره شده و خونریزی می کند یا زمانی که راه خون رسانی به بخشی از مغز مسدود می شود. پارگی یا انسداد، مانع از رسیدن خون و اکسیژن به بافت های مغز می شود.
به دنبال سکته مغزی، سلول‌های بخش آسیب‌دیده مغز شروع به مردن می‌کنند و آن قسمت از مغز نمی‌تواند به درستی کار کند. این اتفاق می تواند بر توانایی فرد در راه رفتن، صحبت کردن، خوردن، دیدن، خواندن، معاشرت یا انجام کارهایی که قبل از سکته می توانست انجام دهد، تأثیر گزار باشد.

انواع سکته مغزی
1- سکته مغزی ایسکمیک
این شایع ترین نوع سکته است، به ویژه در افراد مسن. سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می افتد که لخته خون یک شریان مغز را مسدود کند. لخته معمولاً در یک رگ خونی کوچک در داخل مغز تشکیل می شود که نتیجه فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت یا سیگار کشیدن است.
2- سکته مغزس آمبولیک
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون یا تکه‌ای از پلاک (کلسترول یا کلسیم رسوب) روی دیواره شریان شکسته شده و به مغز می‌رود. هنگامی که این اتفاق می افتد، جریان خون غنی از اکسیژن به سمت مغز مسدود می شود و بافت آسیب می بیند یا می میرد.
3- سکته هموراژیک
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک شریان در مغز پاره شود و خون به بافت مغز منتشر شود و در واقع خون‌ریزی مغزی ایجاد میشود. این وقفه در جریان خون به این معنی است که بخش هایی از مغز از خون محروم می شوند. خون بافت مغز را تحریک می کند و باعث تورم و فشار می شود که باعث آسیب بیشتر و از دست دادن عملکرد بخش های مختلف مغز می شود.

سکته‌های هموراژیک به دو دسته تقسیم میشود:
• خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) زمانی است که خونریزی در فضای بین مغز و بافت نازک پوشاننده آن ایجاد میشود.
• خونریزی داخل جمجمه ای ( ICH) زمانی است که خونریزی در خود بافت مغز اتفاق می افتد

4- حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
ایسکمی مغزی گذرا یا به عبارتی سکته ناقص، نوعی از سکته مغزی است که در آن، جریان خون مغز به صورت موقت، و تنها برای مدتی کوتاه (حداکثر بیشتر از ۵ دقیقه) مسدود می‌شود. حمله ایسکمی مغز گذرا، معمولاً خود به خود برطرف می شود اما نباید آن را نادیده گرفت زیرا می‌تواند زمینه ساز وقوع سکته مغزی کامل در آینده باشد.

سکته مغزی عوارض گسترده ی به دنبال دارد
بخش‌های مختلف مغز حرکات، حواس، احساسات و عملکردهای فکری فرد را کنترل می‌کنند. اثرات سکته مغزی بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز آسیب دیده است و شدت آسیب چقدر است.
ناتوانی های ناشی از سکته مغزی از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از افراد به سرعت بهبود می یابند و به زندگی عادی خود باز می گردند. برخی دیگر دارای ناتوانی هایی هستند که ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد و قابل مدیریت باشد. برای بسیاری، ناتوانی ها ممکن است تا آخر عمر ادامه داشته باشند.
هر چه فردی که دچار سکته مغزی شده زودتر تحت مراقبت قرار گیرد، احتمالاً درمان و بازتوانی نتیجه بهتری خواهد داشت.
علائم اولیه سکته مغزی
• احساس بی‌حسی در صورت بازوها و یا پاها: به دنبال سکته مغزی، فرد ممکن است ناگهان، احساس بی‌حسی و فلجی در صورت، دست‌ها یا پاها را تجربه کند. این عارضه اغلب یک سمت از بدن را درگیر می‌کند. برای نمونه فرد، دربلند کردن و بالا آوردن دو دست به روی سر، ضعف و افتادن دست یک سمت را تجربه کند، یا حین لبخند زدن، یک سمت از صورت به سمت پایین کج شود.
• مشکل در صحبت کردن و نیز درک صحبت دیگران: احساس گیجی و شلختگی به هنگام صحبت کردن، لکنت زبان و همچنین سختی در درک سخنان دیگران
• سردرگمی، گیجی یا عدم پاسخگویی
• تغییرات رفتاری ناگهانی، به ویژه افزایش بیقراری
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم: دید سیاه، تاری دید و یا دوبینی
• مشکل در راه رفتن
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی
• سرگیجه
• سردرد ناگهانی و شدید که همراه با استفراغ، سرگیجه و یا تغییر در وضعیت هوشیاری باشد

عواملی که احتمال ابتلا به سکته مغزی را افزایش میدهد
1. رژیم غذایی: مصرف بیش از اندازه نمک، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس
2. عدم تحرک: کم تحرکی یا ورزش نکردن نیز می تواند خطر سکته را افزایش دهد
3. مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می تواند سطح فشار خون را افزایش دهد. همچنین با افزایش سطح تری گلیسیرید احتمال بسته شدن شریان ها را افزایش میدهد.
4. استعمال دخانیات: مصرف سیگار و قلیان به هر شکلی خطر سکته مغزی را افزایش می دهد، زیرا می تواند به عروق خونی و قلب آسیب برساند. نیکوتین همچنین فشار خون را نیز افزایش می دهد.
5- سابقه خانوادگی: خطر سکته مغزی در برخی خانواده ها به دلیل عوامل ژنتیکی سلامتی مانند فشار خون بالا، بیشتر است.
6- جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به سکته ی مغزی قرار دارند
7- سن: هر چه سن بیشتر باشد، احتمال سکته مغزی بیشتر می شود
عوارضی که به دنبال سکته مغزی ایجاد میشوند
عوارض پس از سکته مغزی می تواند متفاوت باشد. این عوارض ممکن است به دلیل آسیب مستقیم به مغز در طول سکته یا به دلیل آسیب دائمی عملکردها و توانایی ها رخ دهند.
نوع عارضه ایجاد شده پس از سکته مغزی به مدت زمانی که مغز دچار کاهش خون‌رسانی شده و محلی که در اثر سکته تحت تأثیر قرار گرفته است، بستگی دارد.
برخی از این عوارض عبارتند از:
• کاهش تحرک، دامنه حرکت یا توانایی کنترل برخی حرکات عضلانی در دست و پای اغلب یک سمت بدن
• ضعف در صحبت کردن و بلع غذا
• اختلال شناختی، مشکل در حافظه و کندی در فرآیند فکر کردن
• از دست دادن کنترل مثانه و روده
• کاهش توانایی مراقبت از خود و عدم استقلال در عملکردهای روزمره زندگی
• تغییرات خلقی و ایجاد اضطراب و افسردگی
• تغییرات حسی
• درد شانه
• زخم بستر
• تشنج

درمان سکته مغزی
دارو درمانی
از گروهی از دارو ها برای کنترل و پیشگیری عوارض سکته مغزی استفاده میگردد. این داروها به روش‌های مختلف اثرگزاری دارند. از داروهای مؤثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای کنترل پرفشاری خون
• ضد انعقادها
• ضد پلاکت‌ها

توانبخشی

اعضای تیم توانبخشی سکته مغزی

فیزیوتراپیست ها
فیزیوتراپیست ها در تمام جنبه های آناتومی و فیزیولوژی آموزش دیده اند و می توانند بیمار را ارزیابی كنند تا برنامه های توانبخشی مناسب را برای تسریع روند بهبودی طراحی كنند. فیزیوتراپیست به بیماران کمک می کند تا بر غلبه بر ناتوانی های جسمی ناشی از سکته مغزی، بتوانند از اندام های خود استفاده کنند. آنها با استفاده از تکنیک ها و روشهای درمانی مختلف به بیماران سکته مغزی کمک کنند تا قدرت و تحرک خود را بازیابند.

کاردرمانگر
کاردرمانگران به بیماران کمک می کنند تا مهارتهای حرکتی، ذهنی و روانی مورد نیاز برای انجام فعالیتهای اساسی عملکرد زندگی روزمره را فرا بگیرند.
برای نمونه در بیماران سکته مغزای که حرکات شانه و دست آنها محدود شده است و دارای سفتی و ضعف عضلانی هستند کاردرمانگر علاوه بر تکنیک های حرکت درمانی و تمرین درمانی، به فرد کمک میکند که شانه و دست خود را در فعالیت های همچون بلند شدن از روی تخت، شانه کردن موی سر، تلاش برای گرفتن لیوان، پوشیدن پیراهن و شلوار و فعالیت های از این قبیل به کار گیرد تا با کاربردی کردن روند درمان و پرهیز از حرکات تکراری و ملال آور، علاوه بر بهبود عملکرد حرکتی فرد، انگیزه مشارکت و امید به بهبودی را در بیماران افزایش دهد.
همچنین کاردرمانگران نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند عصا ، واکر یا صندلی چرخدار و راهکارهای در جهت کمک به افراد در حفظ مهارتهایی که تازه به دست آورده اند، آموزش می دهند.
کاردرمانگران می توانند به بیماران بیاموزند که چگونه برای تحرک امن تر و موثرتر محیط خانه و محل کار را اصلاح کنند. کاردرمانگران می توانند وسایل کمکی را برای کمک به کارهایی مانند رانندگی ، استحمام ، لباس پوشیدن ، خانه داری و برخی کارهای خاص توصیه کنند.
در نهایت میتوان گفت کاردرمانگران به افراد دارای معلولیت ناشی از سکته مغزی کمک می کنند تا بتوانند با وجود همه ضعف و ناتوانی ناشی از بیماری، از فعالیت ها و اوقات فراغت خود در جهت بهبود سلامت ، استقلال و کیفیت زندگی استفاده کنند.
آسیب شناسان گفتار زبان
آسیب شناسان گفتار زبان می توانند به بازمانده و اعضای خانواده در مقابله با اختلالات گفتار ، زبان ، شناختی و بلع کمک کنند.